فلسفه و رویکرد اصلی: سرعت توسعه در برابر کنترل و عملکرد

اساسی‌ترین تفاوت بین Dapper و EF Core در فلسفه‌ی طراحی آن‌ها نهفته است.

EF Core: ابزار قدرتمند و همه‌کاره (Full-Featured ORM)

EF Core یک ORM (Object-Relational Mapper) کامل است که توسط مایکروسافت توسعه داده شده و پشتیبانی می‌شود. هدف اصلی آن، افزایش سرعت توسعه (Developer Productivity) از طریق انتزاع (Abstraction) کامل لایه‌ی دسترسی به داده است. توسعه‌دهندگان با استفاده از EF Core، به جای نوشتن کدهای SQL، با اشیاء #C و LINQ (Language Integrated Query) کار می‌کنند و خودِ فریم‌ورک وظیفه‌ی ترجمه‌ی این کدها به SQL بهینه و مدیریت ارتباط با پایگاه داده را بر عهده می‌گیرد.

ویژگی‌های کلیدی EF Core عبارت‌اند از:

• ترجمه LINQ به SQL: نوشتن کوئری‌های پیچیده با استفاده از سینتکس #C.

• رهگیری تغییرات (Change Tracking): شناسایی خودکار تغییرات در اشیاء و تولید دستورات INSERT, UPDATE, DELETE.

• مایگریشن (Migrations): مدیریت تغییرات اسکیمای پایگاه داده به صورت Code-First.

• مدیریت روابط پیچیده: پشتیبانی از روابط یک-به-یک، یک-به-چند و چند-به-چند.

• پشتیبانی از انواع پایگاه داده: از طریق Provider های مختلف با SQL Server, PostgreSQL, MySQL, SQLite و... کار می‌کند.

Dapper: ابزار سبک و سریع (Micro-ORM)

Dapper که توسط تیم Stack Overflow خلق شده است، یک "Micro-ORM" محسوب می‌شود. فلسفه‌ی دپر سادگی، شفافیت و عملکرد خام (Raw Performance) است. دپر یک لایه‌ی نازک روی ADO.NET است و تنها یک کار را به بهترین شکل انجام می‌دهد: نگاشت (Mapping) نتایج یک کوئری SQL به اشیاء #C. در دپر، کنترل کامل نوشتن کوئری SQL بر عهده‌ی توسعه‌دهنده است.

ویژگی‌های کلیدی Dapper عبارت‌اند از:

• عملکرد بسیار بالا: به دلیل سربار (Overhead) بسیار کم، سرعت آن نزدیک به کار با ADO.NET خام است.

• کنترل کامل بر SQL: توسعه‌دهنده دقیقاً می‌داند چه کوئری‌ای در حال اجراست و می‌تواند آن را بهینه‌سازی کند.

• سادگی و یادگیری آسان: اگر با SQL آشنا باشید، یادگیری دپر بسیار سریع است.

• بدون رهگیری تغییرات: دپر وضعیت اشیاء شما را مدیریت نمی‌کند که این هم مزیت (سادگی) و هم عیب (نیاز به پیاده‌سازی دستی) محسوب می‌شود.

مقایسه عملکرد: شکافی که در حال کاهش است

به طور سنتی، بزرگترین مزیت Dapper عملکرد آن بوده است. بنچمارک‌ها به طور مداوم نشان می‌دهند که Dapper در اجرای کوئری‌های خام سریع‌تر از EF Core عمل می‌کند.

• بنچمارک‌های EF Core 8: نتایج جدیدتر نشان می‌دهد که در کوئری‌های ساده (Select *)، دپر حدود ۲۰٪ تا ۳۸٪ سریع‌تر از EF Core 8 است. این اختلاف در سناریوهایی که شامل ساخت DbContext و SqlConnection در هر فراخوانی هستند، بیشتر می‌شود.

• کوئری‌های پیچیده: در کوئری‌های پیچیده با چندین Join، عملکرد EF Core به دلیل فرآیند ترجمه‌ی LINQ ممکن است افت کند، در حالی که یک کوئری بهینه و دست‌نویس در Dapper همچنان سریع باقی می‌ماند.

با این حال، تیم EF Core در نسخه‌های اخیر، به خصوص EF Core 8، سرمایه‌گذاری عظیمی روی بهبود عملکرد کرده است. ویژگی‌هایی مانند کوئری‌های کامپایل شده (Compiled Queries) و بهینه‌سازی‌های داخلی در موتور ترجمه، این شکاف عملکردی را به میزان قابل توجهی کاهش داده‌اند. برای بسیاری از اپلیکیشن‌های تجاری، تفاوت عملکرد بین این دو دیگر آنقدر چشمگیر نیست که به تنهایی عامل تصمیم‌گیری باشد.

نکته کلیدی: در سال ۲۰۲۵، مگر اینکه در حال ساخت یک سیستم با توان عملیاتی بسیار بالا (High-Throughput) باشید که در آن هر میلی‌ثانیه اهمیت دارد، تفاوت عملکرد به تنهایی دلیل کافی برای رد کردن EF Core نیست.

سناریوهای انتخاب: چه زمانی از کدام استفاده کنیم؟

انتخاب بین Dapper و EF Core بیش از عملکرد، به نیازهای پروژه و تیم شما بستگی دارد.

چه زمانی EF Core انتخاب بهتری است؟

1. سرعت توسعه اولویت اصلی است: برای استارتاپ‌ها، پروژه‌های با ددلاین فشرده و تیم‌هایی که می‌خواهند سریع‌تر محصول را به بازار برسانند، EF Core بی‌رقیب است. ویژگی‌هایی مانند مایگریشن و Change Tracking حجم عظیمی از کدهای تکراری را حذف می‌کنند.

2. پروژه‌های بزرگ و پیچیده (Enterprise Applications): در اپلیکیشن‌هایی با مدل داده‌ی پیچیده و منطق تجاری غنی، قابلیت‌های EF Core برای مدیریت روابط و نگهداری آسان‌تر کد، بسیار ارزشمند است.

3. تیم‌هایی با تسلط کمتر بر SQL: اگر تیم شما در #C و LINQ قوی‌تر از نوشتن کوئری‌های SQL بهینه است، EF Core به آن‌ها اجازه می‌دهد تا با بهره‌وری بالا کار کنند.

4. نیاز به توسعه‌ی چند‌پلتفرمی (Cross-Platform): EF Core به راحتی با پایگاه‌داده‌های مختلف کار می‌کند و تغییر پایگاه داده در آینده با حداقل تغییرات در کد امکان‌پذیر است.

چه زمانی Dapper انتخاب هوشمندانه‌تری است؟

1. عملکرد در سطح حداکثری حیاتی است: در داشبوردهای گزارش‌گیری زنده، سیستم‌های پردازش تراکنش بالا (OLTP)، یا بخش‌هایی از اپلیکیشن که با حجم زیادی از داده‌های فقط-خواندنی (Read-Only) سروکار دارند، سرعت خام Dapper یک مزیت بزرگ است.

2. نیاز به کنترل دقیق بر SQL: زمانی که نیاز به استفاده از ویژگی‌های خاص یک پایگاه داده (مانند Window Functions یا CTEs) یا بهینه‌سازی یک کوئری خاص در سطح دیتابیس دارید، Dapper به شما این کنترل را می‌دهد.

3. کار با Stored Procedure های پیچیده: دپر برای فراخوانی رویه‌های ذخیره شده و نگاشت نتایج آن‌ها به اشیاء، ابزاری فوق‌العاده ساده و کارآمد است.

4. سرویس‌های کوچک و میکروسرویس‌ها: برای میکروسرویس‌هایی که یک یا دو کار ساده با پایگاه داده انجام می‌دهند، استفاده از EF Core ممکن است سربار غیرضروری ایجاد کند. سادگی و سبکی Dapper در این سناریوها ایده‌آل است.

نگاهی به آینده: EF Core 9 و معماری‌های مدرن

با نگاه به سال ۲۰۲۵ و فراتر از آن، مسیر آینده‌ی این دو ابزار نیز در تصمیم‌گیری ما مؤثر است.

• EF Core 9 و AOT (Ahead-of-Time Compilation): یکی از مهم‌ترین گرایش‌ها در دات‌نت، کامپایل AOT برای بهبود زمان راه‌اندازی و کاهش مصرف حافظه، به‌خصوص در اپلیکیشن‌های کانتینری و Serverless است. EF Core 9 با سرمایه‌گذاری روی AOT، خود را برای این معماری‌های مدرن آماده می‌کند. در مقابل، Dapper به دلیل استفاده از IL emission در زمان اجرا، ممکن است با کامپایل AOT به صورت کامل سازگار نباشد. این یک مزیت استراتژیک برای EF Core در آینده است.

• ویژگی‌های جدید EF Core: نسخه‌های جدید EF Core ویژگی‌هایی مانند پشتیبانی از ستون‌های JSON و HierarchyId در SQL Server را معرفی کرده‌اند که نشان از تکامل مداوم و پوشش سناریوهای بیشتر دارد.

Dapper همچنان در جایگاه خود به عنوان یک ابزار پایدار، سریع و قابل اعتماد باقی خواهد ماند، اما نوآوری و گسترش ویژگی‌ها عمدتاً در اکوسیستم EF Core اتفاق می‌افتد.

رویکرد ترکیبی: بهترینِ هر دو جهان

یک استراتژی محبوب و کارآمد، استفاده‌ی همزمان از هر دو ابزار است. در این معماری که به آن CQRS (Command Query Responsibility Segregation) نیز نزدیک است:

• برای عملیات نوشتن (Commands: Create, Update, Delete): از EF Core استفاده می‌شود تا از مزایای Change Tracking، مدیریت تراکنش‌ها و منطق تجاری پیچیده بهره‌مند شوید.

• برای عملیات خواندن (Queries): از Dapper برای اجرای کوئری‌های بهینه و سریع، به خصوص برای گزارش‌ها و لیست‌های پیچیده، استفاده می‌شود.

این رویکرد به شما اجازه می‌دهد تا سرعت توسعه‌ی EF Core را با عملکرد بالای Dapper ترکیب کنید و یک راه‌حل بهینه برای اکثر اپلیکیشن‌های مدرن بسازید.

نتیجه‌گیری نهایی

در سال ۲۰۲۵، "بهترین" ابزار وجود ندارد؛ بلکه "مناسب‌ترین" ابزار برای هر سناریو وجود دارد.

• پیش‌فرض (Default Choice): برای اکثر پروژه‌های جدید، EF Core 8/9 یک انتخاب امن، قدرتمند و آینده‌نگر است. بهبودهای عملکردی، اکوسیستم غنی و پشتیبانی مایکروسافت، آن را به گزینه‌ی پیش‌فرض برای اپلیکیشن‌های تجاری تبدیل کرده است.

• انتخاب برای عملکرد: Dapper همچنان پادشاه سرعت و کنترل است. اگر پروژه شما نیازمندی‌های عملکردی بسیار سخت‌گیرانه‌ای دارد یا تیم شما در SQL استاد است، دپر یک انتخاب فوق‌العاده است.

• انتخاب هوشمندانه: رویکرد ترکیبی اغلب بهترین راه‌حل است. با استفاده از EF Core برای عملیات نوشتن و Dapper برای خواندن، می‌توانید به تعادل کاملی بین سرعت توسعه و عملکرد دست یابید.

در نهایت، تصمیم شما باید بر اساس اولویت‌های پروژه، مهارت‌های تیم و معماری مورد نظر باشد. هر دو ابزار به بلوغ رسیده‌اند و می‌توانند ستون فقرات لایه‌ی دسترسی به داده‌ی شما باشند.