وب ۳ چیست و چه تفاوتی با وب ۱ و ۲ دارد؟

برای درک وب ۳، بهتر است ابتدا نگاهی به نسل‌های قبلی اینترنت بیندازیم:

• وب ۱ (وب ثابت): در دهه ۹۰ میلادی، اینترنت بیشتر شامل صفحات استاتیک و وب‌سایت‌های یک‌طرفه بود. کاربران فقط می‌توانستند اطلاعات را بخوانند و تعامل زیادی وجود نداشت.

• وب ۲ (وب اجتماعی): با ظهور شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌هایی مانند فیس‌بوک، توییتر و یوتیوب، کاربران از مصرف‌کننده به تولیدکننده محتوا تبدیل شدند. اما این سیستم‌ها متمرکز بودند و قدرت در دست شرکت‌های بزرگی قرار داشت که داده‌های کاربران را جمع‌آوری و کنترل می‌کردند.

• وب ۳ (وب غیرمتمرکز): وب ۳ نسل سوم اینترنت است که بر پایه بلاکچین و غیرمتمرکزسازی بنا شده است. در اینترنت جدید، مالکیت و کنترل داده‌ها از شرکت‌های بزرگ به خود کاربران منتقل می‌شود. این امر از طریق فناوری‌هایی مانند قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) و اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) امکان‌پذیر می‌شود.

بلاکچین: قلب تپنده وب ۳

بلاکچین (Blockchain) یک دفتر کل توزیع‌شده و غیرقابل تغییر است که اطلاعات را به صورت زنجیره‌ای از بلوک‌ها ذخیره می‌کند. هر بلوک حاوی مجموعه‌ای از تراکنش‌ها است و به صورت رمزنگاری‌شده به بلوک قبلی خود متصل می‌شود. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند:

• شفافیت: تمامی تراکنش‌ها برای همه قابل مشاهده هستند.

• امنیت: به دلیل ماهیت رمزنگاری‌شده و توزیع‌شده، دستکاری اطلاعات تقریبا غیرممکن است.

• غیرمتمرکزسازی: هیچ نهاد مرکزی کنترل شبکه را در دست ندارد.

فناوری بلاکچین، تنها به ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین محدود نمی‌شود. بلاکچین بستری برای ساخت انواع برنامه‌های غیرمتمرکز است که کاربردهای گسترده‌ای در حوزه‌های مختلفی مانند مالی، تأمین کالا، بازی، و هنر (NFT) دارند.

نقشه راه برای برنامه‌نویسان: چگونه وارد دنیای وب ۳ شویم؟

برای ورود به این دنیای جذاب، برنامه‌نویسان باید مهارت‌های جدیدی را کسب کنند. در ادامه یک نقشه راه گام به گام ارائه می‌شود:

۱. فهم مفاهیم پایه بلاکچین

قبل از هر چیز، باید با مفاهیم اساسی بلاکچین آشنا شوید. منابع آنلاین زیادی برای یادگیری این مبانی وجود دارند. برخی از این مفاهیم عبارتند از:

• بلاک، نود، تراکنش

• هشینگ و رمزنگاری (Hashing & Cryptography)

• قرارداد هوشمند (Smart Contract)

• مکانیزم اجماع (Consensus Mechanisms) مانند Proof of Work (PoW) و Proof of Stake (PoS)

• کیف پول‌های دیجیتال و کلید عمومی/خصوصی

۲. انتخاب یک بلاکچین و زبان برنامه‌نویسی

بلاکچین‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام ویژگی‌ها و زبان‌های برنامه‌نویسی خاص خود را دارند. رایج‌ترین بلاکچین برای توسعه قراردادهای هوشمند، اتریوم (Ethereum) است. زبان اصلی برنامه‌نویسی اتریوم سالیدیتی (Solidity) است که یک زبان شی‌گرا و بسیار شبیه به جاوااسکریپت است.

اتریوم (Ethereum): اتریوم پلتفرمی برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز است. این بلاکچین امکان ایجاد قراردادهای هوشمند را فراهم می‌کند که کدهای قابل اجرا بر روی شبکه اتریوم هستند. تسلط بر سالیدیتی اولین گام عملی برای ورود به این اکوسیستم است.

سایر بلاکچین‌های محبوب:

• پلیگان (Polygon): یک راهکار لایه دوم برای اتریوم که سرعت و کارایی بالایی دارد.

• سولانا (Solana): بلاکچینی با سرعت بسیار بالا که از زبان Rust برای برنامه‌نویسی استفاده می‌کند.

• بایننس اسمارت چین (Binance Smart Chain): بلاکچین متعلق به صرافی بایننس که با اتریوم سازگار است.

۳. یادگیری ابزارهای توسعه وب ۳

برای برنامه‌نویسی و استقرار قراردادهای هوشمند، نیاز به ابزارهای خاصی دارید. این ابزارها شامل موارد زیر هستند:

• فریم‌ورک‌ها: Hardhat و Truffle دو فریم‌ورک بسیار محبوب برای توسعه قراردادهای هوشمند هستند. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا قراردادها را تست، دیباگ و استقرار دهید.

• کتابخانه‌ها: Ethers.js و Web3.js کتابخانه‌های جاوااسکریپت هستند که به شما امکان می‌دهند با قراردادهای هوشمند از طریق برنامه‌های فرانت‌اند (Frontend) تعامل داشته باشید.

• محیط‌های توسعه: Remix IDE یک محیط توسعه آنلاین است که برای یادگیری و آزمایش قراردادهای سالیدیتی بسیار مناسب است.

• کیف پول‌ها: برای تعامل با شبکه‌های بلاکچین، به یک کیف پول مانند Metamask نیاز دارید. این کیف پول به عنوان یک پل ارتباطی بین مرورگر شما و بلاکچین عمل می‌کند.

۴. ساخت اولین پروژه غیرمتمرکز (dApp)

پس از تسلط بر مفاهیم و ابزارها، بهترین راه برای یادگیری عملی، ساخت یک پروژه کوچک است. یک dApp از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

1. بخش قرارداد هوشمند: کدی که با زبان سالیدیتی نوشته شده و روی بلاکچین اجرا می‌شود.

2. بخش فرانت‌اند: یک رابط کاربری وب که با استفاده از کتابخانه‌هایی مانند Ethers.js یا Web3.js با قرارداد هوشمند تعامل می‌کند.

یک پروژه ساده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• یک قرارداد هوشمند برای ذخیره یک پیام متنی.

• یک رابط کاربری که به کاربر امکان می‌دهد پیام را بنویسد و آن را در بلاکچین ثبت کند.

۵. پیوستن به کامیونیتی‌ها و یادگیری مداوم

دنیای وب ۳ به سرعت در حال تغییر است. برای به‌روز ماندن، باید به کامیونیتی‌های مختلف بپیوندید، مقالات و اخبار را دنبال کنید، و در پروژه‌های منبع باز (Open-source) مشارکت داشته باشید. پلتفرم‌هایی مانند گیت‌هاب (GitHub)، دیسکورد (Discord) و توییتر (Twitter) بهترین مکان‌ها برای یافتن این کامیونیتی‌ها هستند.

نتیجه‌گیری

وب ۳ و بلاکچین آینده اینترنت هستند و فرصت‌های شغلی و نوآوری بی‌شماری را برای برنامه‌نویسان فراهم می‌کنند. با یادگیری مفاهیم پایه، انتخاب یک بلاکچین مناسب، تسلط بر ابزارهای توسعه و ساخت پروژه‌های عملی، می‌توانید به سرعت وارد این دنیای هیجان‌انگیز شوید و بخشی از این انقلاب دیجیتالی باشید.

مهم‌ترین نکته این است که از کنجکاوی و یادگیری دست نکشید. دنیای غیرمتمرکز به افرادی نیاز دارد که آماده‌اند تا آینده را بسازند.