این مقاله به بررسی جامع Figma، ویژگی‌های کلیدی آن و تفاوت‌های بنیادین آن با "طراحی‌های کلاسیک" می‌پردازد. منظور از طراحی‌های کلاسیک در اینجا، ابزارهای سنتی طراحی گرافیک مانند Adobe Photoshop، Adobe Illustrator و حتی نسخه‌های قدیمی‌تر Adobe XD یا Sketch است که رویکرد متفاوتی نسبت به همکاری و فرآیند طراحی داشتند.

Figma چیست؟ فراتر از یک ابزار طراحی

Figma یک ابزار طراحی رابط کاربری و تجربه کاربری مبتنی بر ابر است که به طراحان امکان می‌دهد طرح‌های تعاملی، نمونه‌های اولیه (prototypes) و سیستم‌های طراحی را به صورت بصری ایجاد کنند. اما آنچه Figma را از رقبای خود متمایز می‌کند، رویکرد منحصر به فرد آن به همکاری است. Figma کاملاً در مرورگر وب اجرا می‌شود، به این معنی که کاربران می‌توانند از هر دستگاهی با دسترسی به اینترنت به پروژه‌های خود دسترسی داشته باشند و همزمان با دیگران بر روی یک فایل کار کنند. این قابلیت، فرآیند طراحی را به یک تجربه مشترک و بی‌درنگ تبدیل می‌کند.

ویژگی‌های کلیدی Figma:

• مبتنی بر مرورگر (Browser-Based): این ویژگی نیاز به نصب نرم‌افزار را از بین می‌برد و امکان دسترسی آسان از هر مکان و دستگاهی را فراهم می‌کند.
• همکاری بی‌درنگ (Real-Time Collaboration): چندین کاربر می‌توانند به صورت همزمان روی یک فایل کار کنند و تغییرات یکدیگر را در لحظه مشاهده کنند. این قابلیت، فرآیند بازخورد و تکرار را به شدت تسریع می‌کند.
• نمونه‌سازی تعاملی (Interactive Prototyping): Figma ابزارهای قدرتمندی برای ایجاد نمونه‌های اولیه قابل کلیک و تعاملی ارائه می‌دهد. این نمونه‌ها به طراحان و ذینفعان کمک می‌کنند تا جریان کاربری را قبل از مرحله توسعه درک و آزمایش کنند.
• سیستم‌های طراحی (Design Systems): Figma امکان ایجاد و مدیریت سیستم‌های طراحی جامع را فراهم می‌کند. این سیستم‌ها شامل کامپوننت‌های قابل استفاده مجدد (reusable components)، استایل‌ها، فونت‌ها و رنگ‌ها هستند که به حفظ ثبات بصری و افزایش سرعت طراحی در پروژه‌های بزرگ کمک می‌کنند.
• کامپوننت‌ها و واریانت‌ها (Components & Variants): این قابلیت‌ها به طراحان اجازه می‌دهند تا عناصر رابط کاربری را به عنوان کامپوننت ایجاد کرده و نسخه‌های مختلفی (variants) از آنها را با ویژگی‌های متفاوت تعریف کنند. این امر به کاهش تکرار و افزایش قابلیت نگهداری طرح‌ها منجر می‌شود.
• هاف‌اوف (Auto Layout): قابلیتی قدرتمند که به طراحان امکان می‌دهد طرح‌بندی‌های انعطاف‌پذیر و واکنش‌گرا ایجاد کنند. عناصر به صورت خودکار اندازه خود را با محتوا تطبیق می‌دهند و موقعیت خود را بر اساس تغییرات در محتوا یا اندازه صفحه تنظیم می‌کنند.
• جامعه و پلاگین‌ها (Community & Plugins): Figma دارای یک جامعه فعال از کاربران است که پلاگین‌ها، تمپلیت‌ها و منابع مفیدی را به اشتراک می‌گذارند. پلاگین‌ها به طراحان کمک می‌کنند تا گردش کار خود را بهینه‌سازی کنند و قابلیت‌های جدیدی را به Figma اضافه کنند.
• بازرسی کد (Code Inspection): توسعه‌دهندگان می‌توانند به راحتی ویژگی‌های CSS، iOS و Android را از طرح‌ها استخراج کنند که فرآیند تحویل طرح به کد را تسهیل می‌کند.

تفاوت‌های بنیادین Figma با طراحی‌های کلاسیک

برای درک بهتر ارزش Figma، لازم است آن را با ابزارهای طراحی کلاسیک مقایسه کنیم. این مقایسه به چهار محور اصلی قابل تقسیم است: همکاری، فرآیند کار، انعطاف‌پذیری و اکوسیستم.

1. محور همکاری (Collaboration)

طراحی کلاسیک: در ابزارهای سنتی مانند Photoshop یا Illustrator، همکاری اغلب یک فرآیند خطی و دشوار است. طراحان باید فایل‌ها را به صورت محلی ذخیره کنند، آنها را از طریق ایمیل یا سرویس‌های ابری به اشتراک بگذارند، منتظر بازخورد بمانند و سپس تغییرات را به صورت دستی اعمال کنند. این فرآیند اغلب منجر به مشکلات "نسخه‌بندی" (version control) می‌شود؛ یعنی یافتن آخرین نسخه فایل صحیح و اعمال تغییرات بدون ایجاد تداخل بسیار دشوار است. بازخوردها نیز ممکن است در پلتفرم‌های مختلفی مانند ایمیل، پیام‌رسان‌ها یا حتی جلسات حضوری پراکنده شوند.

Figma: نقطه قوت اصلی Figma در اینجا آشکار می‌شود. همکاری بی‌درنگ (real-time collaboration) هسته اصلی Figma است. چندین طراح، مدیر محصول، توسعه‌دهنده و ذینفع می‌توانند به صورت همزمان روی یک فایل کار کنند و تغییرات یکدیگر را در لحظه مشاهده کنند. نشانگرهای ماوس رنگی، به شما نشان می‌دهند که هر کس در کجای صفحه مشغول کار است. این قابلیت، نیاز به ارسال فایل به عقب و جلو را از بین می‌برد و فرآیند بازخورد را به شدت تسریع می‌کند. مدیران محصول می‌توانند کامنت بگذارند، توسعه‌دهندگان می‌توانند مشخصات CSS را بررسی کنند و طراحان می‌توانند بلافاصله تغییرات را اعمال کنند. این رویکرد، ارتباط و شفافیت را به حداکثر می‌رساند.

2. محور فرآیند کار (Workflow)

طراحی کلاسیک: فرآیند کار در ابزارهای سنتی اغلب شامل چندین مرحله و نرم‌افزار متفاوت است. برای مثال، ممکن است یک طراح ابتدا در Photoshop طرح اولیه را ایجاد کند، سپس آن را به Illustrator برای ایجاد آیکون‌ها منتقل کند، و در نهایت به یک ابزار نمونه‌سازی جداگانه (مانند InVision) برای ایجاد نمونه اولیه برود. این جابجایی بین نرم‌افزارها، زمان‌بر است و ممکن است باعث از دست رفتن جزئیات یا بروز خطا شود. مدیریت دارایی‌ها (assets) نیز می‌تواند دشوار باشد، زیرا هر نرم‌افزار دارای فرمت فایل خاص خود است.

Figma: Figma یک راه‌حل جامع "همه در یک" برای فرآیند طراحی ارائه می‌دهد. از وایرفریمینگ (wireframing) و طراحی رابط کاربری گرفته تا نمونه‌سازی و تحویل به توسعه‌دهندگان، همه چیز در یک محیط واحد انجام می‌شود. این یکپارچگی، کارایی فرآیند کار را به شدت افزایش می‌دهد. طراحان می‌توانند به سرعت بین حالت طراحی و نمونه‌سازی جابجا شوند و بازخوردها را مستقیماً در طرح اعمال کنند. مدیریت سیستم‌های طراحی و کامپوننت‌ها نیز در Figma بسیار آسان‌تر است، زیرا همه عناصر در یک فایل متمرکز شده‌اند و به راحتی قابل ویرایش و به‌روزرسانی هستند.

3. محور انعطاف‌پذیری و دسترسی (Flexibility & Accessibility)

طراحی کلاسیک: بسیاری از ابزارهای طراحی کلاسیک نیاز به نصب نرم‌افزار بر روی یک سیستم عامل خاص (معمولاً ویندوز یا macOS) و سخت‌افزار قدرتمند دارند. این امر می‌تواند دسترسی را محدود کند و برای تیم‌هایی که از سیستم‌عامل‌های مختلف استفاده می‌کنند یا به دنبال راه‌حل‌های سبک‌تر هستند، مشکل‌ساز باشد. همچنین، مجوزهای نرم‌افزار نیز می‌توانند هزینه‌بر باشند.

Figma: به دلیل ماهیت مبتنی بر مرورگر، Figma از انعطاف‌پذیری و دسترسی بی‌نظیری برخوردار است. کاربران می‌توانند از هر سیستم عاملی (ویندوز، macOS، لینوکس، کروم‌بوک) و از طریق هر مرورگری به Figma دسترسی داشته باشند. این امر، موانع فنی را برای تیم‌ها از بین می‌برد و به طراحان امکان می‌دهد از هر کجا و در هر زمانی کار کنند. همچنین، Figma دارای یک مدل فریمیوم (freemium) است که امکان استفاده رایگان از بسیاری از قابلیت‌های آن را برای پروژه‌های شخصی یا تیم‌های کوچک فراهم می‌کند، که آن را برای شروع بسیار مقرون به صرفه می‌کند.

4. محور اکوسیستم و استانداردسازی (Ecosystem & Standardization)

طراحی کلاسیک: در گذشته، اکوسیستم ابزارهای طراحی بیشتر به صورت جزیره‌ای بود. هر ابزاری دارای فرمت فایل خاص خود بود و انتقال فایل بین آنها اغلب با از دست دادن داده یا ناسازگاری همراه بود. استانداردسازی در سطح تیم یا شرکت دشوار بود، زیرا هر طراح ممکن بود از ابزار مورد علاقه خود استفاده کند.

Figma: Figma به سمت استانداردسازی در فرآیند طراحی حرکت می‌کند. با امکان ایجاد و مدیریت سیستم‌های طراحی جامع، Figma به تیم‌ها کمک می‌کند تا ثبات بصری و عملکردی را در تمام محصولات خود حفظ کنند. این سیستم‌ها، که شامل کامپوننت‌ها، استایل‌ها و دستورالعمل‌ها هستند، به عنوان یک منبع واحد برای همه طراحان و توسعه‌دهندگان عمل می‌کنند. همچنین، جامعه فعال Figma و اکوسیستم پلاگین‌های آن، ابزارهای اضافی و منابعی را برای گسترش قابلیت‌های Figma فراهم می‌کنند و آن را به یک پلتفرم پویا تبدیل می‌کنند. این رویکرد یکپارچه، خطاهای ناشی از ناسازگاری را کاهش می‌دهد و سرعت توسعه را افزایش می‌دهد.

چالش‌ها و ملاحظات

با وجود تمام مزایا، Figma نیز مانند هر ابزار دیگری دارای چالش‌ها و ملاحظاتی است:

• وابستگی به اینترنت: از آنجایی که Figma یک ابزار مبتنی بر ابر است، برای عملکرد کامل به اتصال اینترنت پایدار نیاز دارد. هرچند قابلیت آفلاین جزئی برای مشاهده فایل‌ها وجود دارد، اما همکاری و ذخیره‌سازی ابری بدون اتصال امکان‌پذیر نیست.
• یادگیری اولیه: برای کاربران جدیدی که به ابزارهای سنتی عادت دارند، ممکن است در ابتدا کمی زمان برای تطبیق با رویکرد و اصطلاحات Figma لازم باشد.
• عملکرد با فایل‌های بسیار بزرگ: در فایل‌های بسیار بزرگ با تعداد زیادی لایه و کامپوننت، ممکن است گاهی اوقات با کمی کاهش سرعت یا لگ مواجه شوید، هرچند Figma دائماً در حال بهینه‌سازی عملکرد خود است.
• کنترل نسخه‌بندی پیشرفته: هرچند Figma دارای تاریخچه نسخه‌بندی داخلی است، اما برای کنترل نسخه‌بندی بسیار پیشرفته و پیچیده در تیم‌های بزرگ، ممکن است نیاز به ابزارهای جانبی یا پلاگین‌ها باشد.

نتیجه‌گیری

Figma بیش از یک ابزار طراحی است؛ این یک فلسفه جدید برای همکاری در طراحی است. با تمرکز بر قابلیت‌های ابری، همکاری بی‌درنگ و یکپارچگی فرآیند کار، Figma به طور قابل توجهی کارایی و شفافیت در فرآیند طراحی محصول را افزایش داده است. در مقایسه با "طراحی‌های کلاسیک" که اغلب شامل فرآیندهای خطی و انفرادی بودند، Figma یک رویکرد دموکراتیک‌تر و مشارکتی‌تر را ارائه می‌دهد.

توانایی کار همزمان بر روی یک فایل، به اشتراک‌گذاری سریع بازخورد، و ایجاد سیستم‌های طراحی یکپارچه، Figma را به انتخابی ایده‌آل برای تیم‌های چابک و مدرن تبدیل کرده است. این پلتفرم، با کاهش اصطکاک در فرآیند طراحی و توسعه، به طراحان اجازه می‌دهد تا بر روی آنچه واقعاً مهم است تمرکز کنند: ایجاد تجربیات کاربری بی‌نظیر و محصولات دیجیتالی با کیفیت بالا. Figma نه تنها ابزار طراحی را تغییر داده، بلکه نحوه همکاری و تعامل طراحان، مدیران محصول و توسعه‌دهندگان را نیز دگرگون کرده است، و بدین ترتیب، آینده طراحی دیجیتال را شکل می‌دهد.