قبل از هر چیز بهتر است این دو سرویس قدرتمند و معروف را تعریف کنیم.

AWS (Amazon Web Services)

AWS بزرگترین و قدیمی‌ترین بازیگر در دنیای رایانش ابری است که توسط شرکت آمازون در سال ۲۰۰۶ معرفی شد. به دلیل شروع زودهنگام، کامل‌ترین و گسترده‌ترین مجموعه خدمات را ارائه می‌دهد.

• چیست؟ مجموعه‌ای از بیش از ۲۰۰ سرویس مختلف که از طریق اینترنت در دسترس هستند. این سرویس‌ها شامل قدرت پردازشی (کامپیوترهای مجازی)، فضای ذخیره‌سازی، پایگاه داده، ابزارهای شبکه، هوش مصنوعی، اینترنت اشیاء (IoT) و بسیاری موارد دیگر می‌شوند.

• مزیت اصلی: به دلیل قدمت، بسیار بالغ، جامع و دارای بزرگترین سهم بازار است. تقریباً برای هر نیازی یک سرویس در AWS پیدا می‌شود.

• مثال از سرویس‌ها:

  • EC2: برای اجاره سرورهای مجازی (مثل یک کامپیوتر در ابر).

  • S3: برای ذخیره‌سازی فایل‌ها و داده‌ها (مثل یک هارد دیسک بی‌نهایت در ابر).

  • RDS: برای مدیریت پایگاه‌های داده رابطه‌ای (مثل SQL Server یا MySQL).

Microsoft Azure

Azure پاسخ شرکت مایکروسافت به AWS است که در سال ۲۰۱۰ عرضه شد. این پلتفرم به سرعت رشد کرد و امروزه نزدیک‌ترین رقیب AWS محسوب می‌شود.

• چیست؟ Azure هم مانند AWS یک مجموعه کامل از خدمات ابری است که به شما اجازه می‌دهد برنامه‌ها و سرویس‌های خود را بسازید، مستقر کنید و مدیریت کنید.

• مزیت اصلی: یکپارچگی فوق‌العاده با محصولات دیگر مایکروسافت. شرکت‌هایی که به شدت از ویندوز سرور، آفیس ۳۶۵، SQL Server و ابزارهای توسعه دات‌نت (.NET) استفاده می‌کنند، معمولاً Azure را انتخابی طبیعی و راحت‌تر می‌بینند. این پلتفرم در بازار شرکت‌های بزرگ و سازمان‌ها (Enterprise) بسیار قوی است.

• مثال از سرویس‌ها:

  • Virtual Machines: معادل EC2 در AWS برای سرورهای مجازی.

  • Blob Storage: معادل S3 برای ذخیره‌سازی فایل.

  • Azure SQL Database: سرویس مدیریت‌شده برای پایگاه داده SQL Server.

 خلاصه و تفاوت کلیدی

مدل‌های برنامه‌نویسی و پشتیبانی از نسخه‌های دات‌نت

یکی از اساسی‌ترین تفاوت‌ها میان این دو پلتفرم در مدل‌های برنامه‌نویسی دات‌نت نهفته است.

Azure Functions: برای توسعه‌دهندگان دات‌نت دو مدل اصلی ارائه می‌دهد:

1. مدل In-Process (درون-فرایندی): در این مدل سنتی، کد تابع شما به عنوان بخشی از همان فرایند میزبان (Host Process) اجرا می‌شود. این مدل به دلیل اشتراک‌گذاری حافظه و منابع، به طور کلی عملکرد شروع (Cold Start) بهتری دارد و یکپارچگی عمیق‌تری با ویژگی‌های میزبان فراهم می‌کند. با این حال، شما محدود به استفاده از همان نسخه دات‌نت هستید که توسط میزبان Functions پشتیبانی می‌شود (در حال حاضر .NET 8 برای Functions v4).

2. مدل Isolated Worker (کارگر ایزوله): این مدل جدیدتر و انعطاف‌پذیرتر، کد تابع شما را در یک فرایند جداگانه و ایزوله از میزبان اجرا می‌کند. مزیت اصلی این مدل، امکان استفاده از هر نسخه‌ی مدرن دات‌نت (مانند .NET 8, .NET 9 و نسخه‌های آینده) بدون وابستگی به زمان‌بندی به‌روزرسانی میزبان آژور است. این ایزوله‌سازی همچنین مدیریت وابستگی‌ها (Dependencies) را ساده‌تر می‌کند و امکان یکپارچه‌سازی با قابلیت‌های ASP.NET Core مانند Middleware و Dependency Injection را به شکلی طبیعی‌تر فراهم می‌آورد. مایکروسافت به وضوح در حال حرکت به سمت این مدل به عنوان گزینه‌ی پیش‌فرض و آینده‌نگر است.

AWS Lambda: یک مدل برنامه‌نویسی واحد و سرراست برای دات‌نت ارائه می‌دهد. کد شما در یک محیط اجرایی مدیریت‌شده (Managed Runtime) اجرا می‌شود. آمازون به طور منظم پشتیبانی از آخرین نسخه‌های LTS (پشتیبانی بلندمدت) دات‌نت را اضافه می‌کند و در حال حاضر .NET 8 به طور کامل پشتیبانی می‌شود. یک مزیت قابل توجه در اکوسیستم AWS، پشتیبانی از Native AOT (Ahead-of-Time compilation) برای دات‌نت است. با کامپایل کردن کد به کد ماشین نیتیو در زمان ساخت، Native AOT می‌تواند به طور چشمگیری زمان شروع سرد (Cold Start) را کاهش دهد که یک مزیت رقابتی مهم برای سناریوهای حساس به تأخیر است.

تجربه توسعه و ابزارها

برای توسعه‌دهندگان دات‌نت، تجربه کار با ابزارهای آشنا نقشی حیاتی دارد.

Azure Functions: به عنوان محصولی از مایکروسافت، یکپارچگی بی‌نظیری با Visual Studio و Visual Studio Code ارائه می‌دهد. توسعه‌دهندگان می‌توانند به راحتی پروژه‌های Functions ایجاد کنند، تریگرها و بایندینگ‌ها را به صورت گرافیکی یا از طریق اتریبیوت‌ها در کد تعریف کنند، به صورت محلی (Local) برنامه را اجرا و دیباگ کنند و در نهایت با چند کلیک آن را در آژور منتشر نمایند. ابزار Azure Functions Core Tools نیز امکان توسعه و تست کامل را از طریق خط فرمان (CLI) فراهم می‌کند و تجربه‌ای مشابه با محیط ابری را شبیه‌سازی می‌کند. مفهوم Triggers and Bindings در Azure Functions یکی از قدرتمندترین ویژگی‌های آن است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد با حداقل کدنویسی به سرویس‌های دیگر آژور (مانند Storage, Cosmos DB, Event Grid) متصل شوند.

AWS Lambda: نیز ابزارهای قدرتمندی برای توسعه‌دهندگان دات‌نت فراهم کرده است. AWS Toolkit for Visual Studio یک افزونه‌ی کامل است که امکان ایجاد، دیباگ و انتشار توابع لامبدا را مستقیماً از داخل IDE فراهم می‌کند. همچنین، AWS Toolkit for VS Code و ابزارهای خط فرمان مانند AWS SAM (Serverless Application Model) و AWS CDK (Cloud Development Kit) به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا زیرساخت و کد برنامه‌های بدون سرور خود را به صورت کد (Infrastructure as Code) تعریف و مدیریت کنند. برای دیباگ محلی، ابزار Lambda Mock Test Tool یک رابط کاربری وب برای تست توابع در محیط لوکال فراهم می‌کند. با این حال، برخی توسعه‌دهندگان معتقدند که تجربه یکپارچه و "جادویی" بایندینگ‌ها در Azure Functions، فرآیند اتصال به سایر سرویس‌ها را کمی ساده‌تر می‌کند.

عملکرد: شروع سرد (Cold Start) و محدودیت‌ها

عملکرد، به خصوص تأخیر ناشی از شروع سرد، یکی از ملاحظات اصلی در معماری‌های بدون سرور است.

شروع سرد: به تأخیری گفته می‌شود که هنگام اولین فراخوانی یک تابع پس از مدتی عدم فعالیت رخ می‌دهد. در این حالت، پلتفرم ابری باید یک محیط اجرایی جدید را آماده و کد شما را در آن بارگذاری کند.

• AWS Lambda: به طور کلی در معیارهای مستقل، به خصوص با استفاده از Native AOT برای دات‌نت، عملکرد بهتری در زمینه کاهش زمان شروع سرد از خود نشان داده است. علاوه بر این، ویژگی Provisioned Concurrency به شما اجازه می‌دهد تا تعداد مشخصی از محیط‌های اجرایی را همیشه "گرم" و آماده نگه دارید تا تأخیر شروع سرد به طور کامل حذف شود، هرچند این کار هزینه‌ی اضافی در بر دارد.

• Azure Functions: در پلن Consumption (پرداخت به ازای مصرف)، شروع سرد می‌تواند محسوس‌تر باشد. با این حال، مایکروسافت با ارائه پلن Premium این مشکل را حل کرده است. در این پلن، شما می‌توانید نمونه‌های "همیشه آماده" (Always-on instances) داشته باشید که به طور مؤثری شروع سرد را از بین می‌برند. همچنین، پیشرفت‌های اخیر در مدل Isolated Worker و بهینه‌سازی‌های پلتفرم، زمان شروع سرد را بهبود بخشیده است.

محدودیت‌های اجرا:

همانطور که مشاهده می‌شود، AWS Lambda انعطاف‌پذیری بیشتری در زمینه حداکثر زمان اجرا و حافظه ارائه می‌دهد که آن را برای بارهای کاری سنگین‌تر و طولانی‌تر مناسب‌تر می‌سازد. برای کارهای بسیار طولانی در آژور، استفاده از Durable Functions که یک افزونه بر روی Azure Functions است، راه‌حل پیشنهادی برای ارکستراسیون وظایف حالت‌مند (Stateful) و طولانی‌مدت است.

مدل قیمت‌گذاری

مدل قیمت‌گذاری هر دو پلتفرم بر اساس دو معیار اصلی است: تعداد کل درخواست‌ها و میزان مصرف منابع (حافظه و زمان اجرا) که با واحد گیگابایت-ثانیه (GB-second) اندازه‌گیری می‌شود.

• Azure Functions: در پلن Consumption، یک سطح رایگان ماهانه سخاوتمندانه شامل ۱ میلیون درخواست و ۴۰۰٬۰۰۰ گیگابایت-ثانیه مصرف منابع ارائه می‌دهد. این سطح رایگان برای بسیاری از پروژه‌های کوچک و متوسط و حتی مراحل اولیه پروژه‌های بزرگ بسیار جذاب است.

• AWS Lambda: نیز یک سطح رایگان ماهانه دائمی ارائه می‌دهد که شامل ۱ میلیون درخواست و ۴۰۰٬۰۰۰ گیگابایت-ثانیه است.

هر دو پلتفرم در سطح رایگان بسیار رقابتی هستند. تفاوت‌های جزئی در قیمت‌گذاری پس از عبور از سطح رایگان وجود دارد که بسته به منطقه جغرافیایی و حجم کاری می‌تواند متغیر باشد. یک تفاوت کلیدی این است که Azure Functions مصرف حافظه را به صورت میانگین در طول اجرا محاسبه می‌کند، در حالی که Lambda بر اساس حافظه‌ی تخصیص‌داده‌شده هزینه را محاسبه می‌کند. این تفاوت می‌تواند برای توابعی که مصرف حافظه متغیر دارند، به نفع آژور باشد.

نظارت، لاگ‌گیری و اشکال‌زدایی (Monitoring, Logging, and Debugging)

هر دو پلتفرم ابزارهای جامعی برای نظارت و اشکال‌زدایی برنامه‌های بدون سرور ارائه می‌دهند.

• Azure Functions: به طور عمیق با Azure Application Insights یکپارچه شده است. Application Insights یک سرویس قدرتمند مدیریت عملکرد برنامه (APM) است که به طور خودکار تله‌متری‌های دقیقی از اجراها، وابستگی‌ها، خطاها و عملکرد توابع جمع‌آوری می‌کند. قابلیت Live Metrics Stream و End-to-end transaction tracing ابزارهای فوق‌العاده‌ای برای اشکال‌زدایی در محیط‌های واقعی فراهم می‌کنند.

• AWS Lambda: با Amazon CloudWatch یکپارچه شده است. CloudWatch برای جمع‌آوری لاگ‌ها، معیارها (Metrics) و رخدادها استفاده می‌شود. برای ردیابی دقیق‌تر و تحلیل عملکرد، سرویس AWS X-Ray امکان ردیابی درخواست‌ها را در حین عبور از اجزای مختلف برنامه (شامل توابع لامبدا و سایر سرویس‌های AWS) فراهم می‌کند.

هر دو اکوسیستم ابزارهای توانمندی ارائه می‌دهند، اما بسیاری از توسعه‌دهندگان تجربه کار با Application Insights را به دلیل جمع‌آوری خودکار داده‌های غنی و رابط کاربری یکپارچه‌تر، کمی ساده‌تر و قدرتمندتر می‌دانند.

نتیجه‌گیری: کدام را انتخاب کنیم؟

انتخاب میان Azure Functions و AWS Lambda برای برنامه‌های دات‌نت به نیازهای خاص پروژه، تخصص تیم و اکوسیستم ابری موجود شما بستگی دارد.

Azure Functions را انتخاب کنید اگر:

• سرمایه‌گذاری سنگینی در اکوسیستم مایکروسافت و آژور دارید: یکپارچگی با سرویس‌هایی مانند Azure DevOps, Azure SQL, Cosmos DB و Microsoft Entra ID (Azure AD) بسیار روان است.

• تیم شما تخصص بالایی در Visual Studio دارد: تجربه توسعه و دیباگ در این IDE برای Functions بی‌رقیب است.

• به دنبال انعطاف‌پذیری در نسخه‌های دات‌نت هستید: مدل Isolated Worker به شما آزادی کامل در انتخاب نسخه دات‌نت می‌دهد.

• پروژه‌های شما نیاز به ارکستراسیون پیچیده و حالت‌مند دارند: Durable Functions یک راه‌حل داخلی و بسیار قدرتمند برای این سناریوهاست.

• سطح رایگان سخاوتمندانه برای شما اهمیت زیادی دارد: این پلتفرم برای شروع و آزمایش ایده‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه است.

AWS Lambda را انتخاب کنید اگر:

• برنامه شما در اکوسیستم گسترده AWS قرار دارد: یکپارچگی با سرویس‌هایی مانند S3, DynamoDB, SQS و API Gateway بسیار قوی است.

• عملکرد شروع سرد (Cold Start) برای شما حیاتی است: پشتیبانی از Native AOT و قابلیت Provisioned Concurrency مزایای قابل توجهی در این زمینه ارائه می‌دهند.

• نیاز به محدودیت‌های بالاتر برای زمان اجرا و حافظه دارید: Lambda برای پردازش‌های سنگین‌تر و طولانی‌تر انعطاف‌پذیری بیشتری دارد.

• به دنبال یک پلتفرم بالغ و پیشرو در بازار بدون سرور هستید: Lambda به عنوان اولین بازیگر این حوزه، جامعه کاربری بزرگ و مستندات گسترده‌ای دارد.

در نهایت، هر دو پلتفرم گزینه‌های فوق‌العاده‌ای برای ساخت برنامه‌های دات‌نت مدرن، مقیاس‌پذیر و مقرون‌به‌صرفه هستند. بهترین رویکرد، ارزیابی دقیق نیازمندی‌ها و شاید حتی ساخت یک نمونه اولیه (Prototype) کوچک روی هر دو پلتفرم برای درک بهتر تفاوت‌های عملی آن‌هاست.